नेपालको ग्रामीण शिक्षा सुधारमा स्थानीय विद्यालयको योगदान

नेपालको ग्रामीण भेगमा शिक्षाको विकासका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन हुँदै आएका छन्। तीमध्ये एक महत्वपूर्ण कार्यक्रम हो: संयुक्त ग्रामीण विद्यालय सुधार परियोजना, जसअन्तर्गत नेपाल सरकार र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदार संस्थाहरूको सहकार्यमा शिक्षा सुधारका प्रयासहरू भइरहेको छन्।

एक यस्तो उदाहरण हो स्याङ्जाको लिच्छावी माध्यमिक विद्यालय, जसले ग्रामीण भेगमा दीर्घकालीन प्रभाव पार्ने गरी शिक्षा प्रणाली सुधारको कार्य गरेको छ। उक्त विद्यालय, शिक्षाको गुणस्तर वृद्धि, भौतिक पूर्वाधारको विकास र शैक्षिक वातावरण सुदृढ गर्नमा सक्रिय रहेको छ।

यो परियोजनाले सन् २०६४ देखि २०८० सम्मको अवधिमा स्थानीय विद्यालयहरूमा शिक्षक तालिम, पाठ्यक्रम सुधार, र विद्यार्थीसँग सम्बन्धित सेवाहरूलाई प्रवर्द्धन गर्दै आएको छ। गाउँ–गाउँमा रहेका विद्यालयहरूमा बालमैत्री शिक्षण पद्धति, सिकाइ समाग्रीको पहुँच, र सहभागितामूलक शिक्षण विधिहरूको प्रवर्द्धन गरिएको छ।

यसको परिणामस्वरूप, ग्रामीण क्षेत्रमा शिक्षा प्राप्त गर्ने विद्यार्थीहरूको संख्या उल्लेख्य रूपमा वृद्धि भएको छ। शिक्षामा पहुँच मात्र होइन, गुणस्तरमा पनि सुधार आएको देखिन्छ।

निष्कर्षमा, नेपालका ग्रामीण विद्यालयहरूको सुधारका लागि गरिएको यो प्रयासले दीर्घकालीन परिवर्तन ल्याउन सक्षम देखिएको छ। सरकार र विकास साझेदारहरूको सहकार्यमा सञ्चालन भएका यस्ता कार्यक्रमहरूले ग्रामीण भेगको शिक्षा प्रणालीमा सकारात्मक प्रभाव पारेका छन्।

– विजयराज भट्टराई
शिक्षा नीति विश्लेषक, काठमाडौं